Wanneer we op korte afstand naar een voorwerp kijken, moeten beide ogen zich naar binnen draaien om goed te kunnen zien. Deze beweging heet “convergentie”. Dus tijdens activiteiten zoals; lezen, schrijven, beeldschermwerk of handwerken moeten beide ogen zich op een punt dichtbij richten. Lukt dit niet of heeft u er moeite mee, dan spreken we van een convergentiezwakte; ook wel convergentie-insufficiëntie genoemd.
Als de binnenste oogspieren niet sterk genoeg zijn om de ogen ver genoeg naar binnen te draaien of om deze stand van de ogen lang genoeg vast te houden kan dit leiden tot een convergentie probleem. Ook kan het zijn dat de ogen niet goed of niet goed genoeg samenwerken. Dit kan spontaan voorkomen maar ook na bijvoorbeeld een whiplash. maar kan ook ontstaan door een onderliggende exoforie.
Een exoforie is een, veel voorkomend, type latent (verborgen) scheelzien waarbij een of beide ogen de neiging heeft of hebben om naar buiten te draaien wanneer de ogen niet op een specifiek object worden gericht. Het is een vaak aangeboren scheelzien waarbij niet iedereen klachten ervaart. Vaak onderdrukken de ogen de afwijkende stand, waardoor er geen zichtbaar scheelzien is wanneer beide ogen open zijn. Het is een aandoening waarbij de scheelstand dus alleen zichtbaar wordt wanneer de ogen ontspannen zijn of wanneer één oog wordt afgedekt. Dit wordt vastgesteld tijdens een orthoptisch onderzoek.
Mensen met bovengenoemde verschijnselen kunnen last hebben van de volgende klachten:
Vooral aan de voorzijde van het hoofd en boven de ogen kan er een drukkende hoofdpijn ontstaan. Dit wordt vaak veroorzaakt door constante, grote inspanning van de ogen om het beeld scherp en enkel te blijven zien. De hoofdpijn ontstaat veelal in de loop van de dag. Meestal is er een duidelijk verband met werkzaamheden waarbij men naar een dichtbijgelegen voorwerp kijkt, zoals lezen, computerwerk en handwerken.
Doordat het niet lukt om de ogen te convergeren, draait een oog niet mee naar binnen en ‘kijkt’ dus de andere kant op. Vaak knijpen mensen met een convergentiezwakte onbewust een oog dicht, als zij iets van dichtbij willen bekijken.
Het lukt niet om goed door het leesgedeelte in de bril te kijken, omdat de ogen niet goede op 1 punt blijven staan. Dan is er een aparte leesbril nodig.
Overgang van donker naar licht is vervelend, want licht kan invloed hebben op de oogstand. Afschermen van licht helpt. Bijvoorbeeld een zonnebril dragen
Niet lekker kijken op afstand en last met autorijden kan onbewust ook een klacht zijn die ervaren wordt.
Niet iedereen ervaart al deze of dezelfde klachten. De ernst van de klachten is afhankelijk van de mate van de convergentiezwakte en of er onderliggend een exoforie aanwezig is. De aard van de dagelijkse werkzaamheden heeft ook invloed op de klachten.
De behandeling van een convergentie insufficiëntie of een exoforie is lastig en alleen nodig als de klachten het dagelijks leven beïnvloeden. Het kan zijn dat iemand er zijn leven lang in meer of mindere mate last van houden. De behandeling kan uit verschillende onderdelen bestaan, de behandelend orthoptist zal adviseren welke behandeling er van toepassing is op basis van de uitkomsten van het onderzoek en de klachten die er ervaren worden.
Er zijn verschillende oefeningen, deze oefeningen zijn als een soort fysio voor de oogspieren en zullen mogelijk 2 a 3 keer per dag aangehouden moeten worden ter onderhoud van de onderliggende oorzaak.
Houdt de pen op een armlengte afstand vast. Richt de ogen op het puntje van de pen. Als het goed is, ziet u één pen. Vervolgens beweegt u de pen langzaam richting de neus. Zodra u twee pennen ziet of wazig gaat zien, draait een oog niet meer goed mee naar binnen. Begin dan weer opnieuw. Het is de bedoeling dat de pen steeds langer enkel gezien wordt, uiteindelijk tot het puntje van de neus.
Houdt de pen op een armlengte afstand vast. Richt de ogen op het puntje van de pen. Vervolgens kijkt u naar een voorwerp op 5 meter afstand en probeer daarbij één object scherp te zien. Kijk nu afwisselend naar het voorwerp veraf en naar de pen dichtbij. Het voorwerp waarnaar u kijkt, moet steeds enkel en scherp zijn.
Houd de papieren stippellat, die u heeft meegekregen van de orthoptist, tegen of onder uw neus. Kijk naar de achterste stip, dan ziet u een stip waardoor twee lijnen kruisen. Vervolgens kijkt u naar de volgende stip die iets dichterbij de ogen ligt. Als het goed is kruisen de lijnen weer door de stip. Op het moment dat de lijnen niet meer door de stip kruisen of u twee stippen ziet, draait een van de ogen niet meer naar binnen. Begin dan opnieuw.
Het resultaat hangt voor een groot deel af van de oorzaak en de mate van de convergentiezwakte en/of exoforie. Aanvankelijk kunt u door de oefeningen juist klachten ervaren, zoals hoofdpijn of een vermoeid gevoel. Dit is vergelijkbaar met spierpijn in het begin na het sporten.
Bij een deel van de patiënten helpen de oefeningen voldoende om weer klachtenvrij te zijn. Een convergentiezwakte blijft een zwakke plek en daarom is het belangrijk de oefeningen regelmatig te blijven doen.
Indien oefeningen niet genoeg verbetering opleveren, is het soms mogelijk om met een speciale (lees-)bril met prismaglazen de resterende klachten te verminderen. Het is van belang dat de prisma’s nauwkeurig aangemeten worden, de behandelend orthoptist zal deze adviseren en aanmeten wanneer nodig. De prismaglazen zorgen ervoor, dat een enkel en scherp beeld ontstaat, ondanks de convergentie-insufficiëntie.
Heeft u nog vragen na het lezen van deze folder, stelt u deze dan aan uw behandelend orthoptist bij uw volgende afspraak. Mailen kan ook naar oogheelkunde.orthoptie@adrz.nl.